Dieta po udarze – co należy o niej wiedzieć? Zasady, produkty, komponowanie posiłków, bezpieczeństwo żywienia w diecie poudarowej Udar mózgu przechodzi ponad 60 tysięcy Polaków rocznie. Niemal każdy z nich doświadcza wówczas zmian w zakresie swojej sprawności, które w różnym stopniu decydują o dalszym funkcjonowaniu. Istotną rolę w procesie rehabilitacji i rekonwalescencji, jak również w profilaktyce kolejnych udarów, odgrywa odpowiednio skomponowana dieta. Udar mózgu – jaką rolę w chorobie pełni żywienie? O jakie elementy należy szczególnie zadbać, a czego unikać? Udar mózgu – czym jest? Udar mózgu stanowi czwartą co do częstości występowania przyczynę śmierci w naszym kraju – zaraz po chorobach serca, nowotworach i wypadkach komunikacyjnych. Definiuje się go jako nagłe, ogniskowe, naczyniopochodne uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego, którego warunkiem rozpoznania jest potwierdzenie obecności ogniska udarowego w badaniach obrazowych lub na podstawie utrzymujących się przez ponad dobę objawów ogniskowych, przy jednoczesnym wykluczeniu innych przyczyn o charakterze neurologicznym. Udary mózgu występują głównie u osób w starszym wieku, ale pojawiają się i także w grupach ludzi młodych. Dieta po udarze – jaka jest jej rola? U dużej części chorych po przebytym udarze mózgu stwierdza się trwałą niepełnosprawność, z winy której – w sposób częściowy lub całkowity – stają się oni zależni od osób drugich. Stopnie rozległości zmian poudarowych oraz ich lokalizacji determinują dalej jakość codziennego życia, w tym także sposób odżywiania się. Prawidłowa opieka nad chorym, w tym dostosowanie zaleceń żywieniowych do aktualnego jego stanu zdrowotnego, pozwalając na zapewnienie mu bezpieczeństwa w zakresie przyjmowania diety oraz zachowania właściwego poziomu odżywienia, odgrywa kluczową rolę w spowolnieniu następstw choroby oraz uzyskania dobrej odpowiedzi na całość leczenia. Uważa się także, że właściwie skomponowana, zdrowa dieta zabezpiecza przed wystąpieniem kolejnego udaru. Pacjent po przebytym udarze mózgu może mieć problemy z odżywianiem się ze względu na: zmniejszony apetyt lub całkowity jego brak, pogorszone samopoczucie psychofizyczne, trudności z poruszaniem się, a tym samym z przygotowywaniem posiłków oraz ich jedzeniem za pomocą sztućców, zaburzenia połykania. U chorych po przebytym udarze mózgu często stwierdza się zaburzenia w zakresie przyjmowania, wchłaniania oraz metabolizowania poszczególnych składników diety. To z kolei wiąże się z postępującym niedoborem substancji energetycznych i białek budulcowych, w następstwie prowadząc do rozwinięcia się groźnego niedożywienia. Jak podają liczne dane naukowe, niedożywienie w znaczącym stopniu zwiększa ryzyko powikłań, wpływa na czas hospitalizacji, ponownych rehospitalizacji, jak również skuteczność rehabilitacji i rekonwalescencji. Niedożywienie zwiększa także częstość pojawienia się odleżyn, obniża odporność organizmu i sprzyja rozwijaniu rozmaitych infekcji. Polecane dla Ciebie niedożywienie, niedobór witamin, niedobór minerałów zł niedożywienie zł proszek, niedożywienie, niedobór minerałów, niedobór witamin zł płyn, niedożywienie, waniliowy zł Jak już wcześniej wspomniano, chory po udarze,w różnym stopniu doświadcza niepełnosprawności oraz wynikających z niej zaburzeń. Wśród najczęściej spotykanych wymienia się niedowład kończyn oraz zaburzenia w zakresie mowy i połykania (tzw. dysfagię). Wszystkie razem stanowią ważny problem zdrowotny nie tylko z powodu związanego z nimi ryzyka niedożywienia, ale i niebezpiecznych zachłyśnięć mogących prowadzić nawet do śmierci. Sam chory, niewłaściwie wyedukowany, może sobie w łatwy sposób zaszkodzić – nawet zwykłym z pozoru kawałkiem jedzenia. To wszystko sprawia, że bezwzględnie już od samego początku powinien się on znaleźć pod opieką specjalisty żywienia, który pomoże jemu oraz jego bliskim dostosować właściwe do sytuacji zalecenia dietetyczne. Szerzej na temat dysfagii przy udarze przeczytasz przy okazji kolejnych akapitów. Dieta poudarowa – te produkty należy włączyć do menu. Jak komponować jadłospis? Jak żywić chorego po udarze? Pacjenci po udarze charakteryzują się zwiększonym zapotrzebowaniem energetyczno-białkowym, które w zależności od fazy udaru wzrasta do 25–35 kcal/kg należnej masy ciała na dobę (a nawet do 40 kcal w przypadku niedożywienia) i 1,1–2,0 g białka/kg masy ciała. Celem podaży takiej ilości protein zaleca się dbałość to, aby każdy posiłek zawierał produkty wysokobiałkowe, takie jak: chude mięso, ryby, mleko oraz przetwory mleczne (np. chudy twarożek). Wśród produktów, które powinny znaleźć się obok wyżej wymienionych źródeł białka, ważne miejsce zajmują warzywa i owoce, jak również produkty zbożowe oraz tłuszcze dodawane na zimno. Witaminy, składniki mineralne oraz przeciwutleniacze w nich obecne odgrywają istotną rolę w prewencji kolejnego udaru, z kolei tłuszcze stanowią źródło dodatkowych kilokalorii. W zależności od indywidualnej tolerancji zaleca się sięgać po: owoce cytrusowe, szpinak, kalafior, brokuły, pełnoziarniste produkty zbożowe (kasza, ryż, makaron), ziemniaki, jajka, soczewicę, fasolę, migdały, orzechy włoskie, oliwę z oliwek, oleje roślinne, nasiona, awokado. Wyżej wymienione produkty mogą również stanowić element diety o konsystencji miękkiej, papkowatej – wystarczy je jedynie idealnie w posiłku zmiksować. W diecie należy uwzględnić odpowiednią ilość płynów. Zaleca się wypijanie przynajmniej 8–10 szklanek dziennie, chyba że pacjenta obowiązują restrykcje ze strony lekarza. Jak przyrządzać potrawy dla osoby po udarze? Potrawy rekomenduje się przygotowywać metodą gotowania we wodzie, na parze, duszenia bez obsmażania, a doprawiać ziołami i naturalnymi przyprawami. Posiłki powinny być podawane 5–6 razy na dobę. W sytuacji, gdy chory nie jest w stanie zjeść jednorazowo więcej, lepiej proponować je częściej, ale w mniejszej objętości. Pokarmów nie wolno podawać/przyjmować w pozycji leżącej. Jednym z problemów pacjentów po przebytym udarze bywa często zmiana rytmu wypróżnień. Gdy chorego po udarze dotyczą zaparcia, proponuje się więc zwiększenie udziału w diecie błonnika pokarmowego poprzez dodatek większej ilości warzyw, owoców, produktów z pełnego ziarna (oraz jednocześnie dbałość o odpowiednią podaż płynów), jak również włączenie do menu naturalnych, fermentowanych produktów mlecznych, dań na bazie suszonych śliwek oraz napojów słodzonych ksylitolem (działanie przeczyszczające). W przypadku biegunek zapierająco będą działać rozgotowany, biały ryż, zielone banany, gotowane jabłko, galaretka drobiowa z marchewką i jajkiem, jak również czarna herbata, czekolada i kakao. Przy rozwolnieniu nie zaleca się natomiast surowych warzyw, owoców, pełnego ziarna czy naturalnej kawy. Dieta po udarze – z jakich produktów zrezygnować? W diecie po udarze oprócz produktów indywidualnie nietolerowanych należy unikać: nadmiaru soli, obecnej także w formie ukrytej, tj. w wędzonkach, kiszonkach, produktach wysoko przetworzonych, daniach typu instant (nadmiar soli sprzyja wzrostowi ciśnienia tętniczego krwi, a to z kolei stanowi czynnik ryzyka ponownego udaru), jeśli równolegle przyjmowane są inne leki, np. statyny – soku grejpfrutowego (którego składniki mogą wchodzić w interakcje z substancjami czynnymi leku), jeśli równolegle przyjmowane są leki rozrzedzające krew – produktów o wysokiej zawartości witaminy K (tj. zielonych warzyw, kapusty, wątróbki itp.), nadmiaru cukru, słodyczy, deserów (nadwaga i otyłość zwiększają ryzyko udaru); nadmiaru tłuszczów pochodzenia zwierzęcego tj. masła, smalcu, tłustych mięs i ich przetworów (np. kiełbasa), pełnotłustego nabiału, chipsów i innych przekąsek smażonych (nadwaga i otyłość zwiększają ryzyko udaru); alkoholu. Dieta po udarze a dysfagia – żywienie medyczne po udarze Problem postępującego w chorobie niedożywienia w znacznym stopniu wynika z obecności tzw. dysfagii neurogennej. Pacjent nie jest w stanie poradzić sobie z określoną konsystencją posiłku, krztusi się nim bądź też nie może przesunąć kęsa dalej do przewodu pokarmowego. Chory, u którego pojawiają się trudności w zakresie połykania, powinien zostać poddany diagnostyce lekarza, pielęgniarki lub neurologopedy. Specjaliści dokonają oceny możliwości przełykania pokarmów o różnych konsystencjach (od płynnej do stałej) i zaproponują bezpieczne rozwiązanie. Dysfagia to zaburzenie towarzyszące 30–80% chorych po udarze. Przy niewłaściwym postępowaniu w trakcie przyjmowaniu posiłków pokarm albo napój zamiast do żołądka może trafić do dróg oddechowych, powodując zachłyśnięcie. To z kolei może prowadzić do zachłystowego zapalenia płuc, stanowiącego częstą przyczynę zgonu pacjentów po przebytym udarze. Problemy z połykaniem u osób po udarze mogą dotyczyć zarówno pokarmów płynnych (woda, herbata, zupa), jak i tych o konsystencji stałej. Płynne dania zaleca się więc zagęszczać, np. poprzez dodatek specjalistycznych preparatów do zagęszczania, natomiast posiłki stałe, twarde – miksować. Sposoby na radzenie sobie z problemem w przełykaniu pokarmów stałych po udarze: unikanie produktów twardych, chrupkich (takich jak tosty, chipsy, paluszki, krakersy, orzechy), unikanie pokarmów, które przyklejają się do podniebienia (np. skondensowane mleko, słodycze), aby nadać potrawie rzadką, delikatną konsystencję, dodawanie do pokarmów zupę, łagodny sos albo mleko, jeśli z pokarmu stałego przyrządza się puree, należy dodać do dania źródła białka (np. mięsa, ryby, białek jaj), unikanie łączenia konsystencji (przykładowo, nie spożywać rzadkiej zupy z dodatkiem makaronu – jeśli ma to być całość posiłku, lepiej go zmiksować na jeden, zwarty krem). Celem zabezpieczenia potrzeb organizmu na energię i białko rekomenduje się także rozważyć włączenie tzw. żywienia medycznego, możliwego do podaży w sposób doustny. Mowa o tzw. ONS (ang. oral nutritional supplements), znanych szerzej jako nutridrinki, które w niewielkiej objętości dostarczają potrzebnej energii oraz protein. Rodzaj odżywki typu nutridrink należy indywidualnie dopasować do potrzeb danej osoby, uwzględniając współtowarzyszące jej jednostki chorobowe. Odżywki typu nutridrink zaleca się pić wolno, małymi łykami. W przeciwnym razie może dojść do określonych zaburzeń ze strony przewodu pokarmowego, np. bólu brzucha i/lub biegunki. Jedna odżywka typu nutridrink dostarcza ok. 300 kcal oraz 18 g białka, czyli mniej więcej tyle, ile podwójna kanapka posmarowana masłem i grubo obłożona twarogiem, w zasadzie niemożliwa do zjedzenia przez chorego neurologicznego borykającego się z dysfagią. W przypadku dysfagii o wysoce nasilonym charakterze lekarz może zadecydować o włączeniu u pacjenta tzw. leczenia żywieniowego tj. odżywiania chorego drogą dostępu sztucznego do przewodu pokarmowego (żywienie dojelitowe – prowadzone albo przez zgłębnik albo PEG-a, w zależności od przewidywanego czasu trwania interwencji) bądź bezpośrednio do układu żylnego (żywienie pozajelitowe). Przykładowe przepisy dla chorego po udarze Białkowy koktajl wysokoenergetyczny W blenderze kielichowym zmiksuj razem: całego banana, garść borówek, 1 i ½ szklanki naturalnego kefiru albo mleka roślinnego, 3 miarki białka aptecznego oraz ½ miękkiego, dojrzałego awokado. Koktajl możesz dosłodzić odrobiną miodu. Shake dostarcza ok. 500 kcal i ok. 24 g białka. Twarożek z suszonymi śliwkami na zaparcia 5–6 suszonych śliwek zalej wrzątkiem, odstaw na godzinę, a następnie pokrój na kawałki. Zmiksuj razem ze 100 g chudego twarogu, dosłodź ksylitolem. Twarożek najlepiej smakuje schłodzony. Białkowa zupa wysokoenergetyczna W blenderze kielichowym zmiksuj razem: 1 i ½ szklanki chudego rosołu, 50 g ugotowanego, chudego mięsa, 1 małego, ugotowanego ziemniaka (ok. 80 g), 1 łyżeczkę oleju rzepakowego oraz ½ saszetki (ok. 30 g) naturalnego preparatu z kategorii żywności medycznej, stanowiącego kompletną odżywkę. Porcja takiej zupy dostarcza ok. 450 kcal oraz 40 g białka. Twoje sugestie Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym. Zgłoś uwagi Polecane artykuły Cukinia – właściwości, wartości odżywcze i przepisy. Dlaczego warto jeść cukinię? Cukinia należy do rodziny dyniowatych. Jako niskokaloryczne warzywo i o niskim indeksie glikemicznym jest polecana osobom zmagającym się z insulinopornością czy cukrzycą. Jakich wartości odżywczych i witamin dostarczymy organizmowi, jedząc cukinię? Fasolka szparagowa – właściwości, wartości odżywcze, kalorie, zdrowe przepisy Fasolka szparagowa to warzywo o niskim indeksie glikemicznym, dlatego poleca się ją diabetykom, osobom cierpiącym na insulinoopornością lub walczącym z otyłością. W fasolce szparagowej istotą rolę odgrywa obecność błonnika, który pomaga regulować pracę przewodu pokarmowego. Jakie wartości odżywcze i ile kcal ma fasola szparagowa? W jaki sposób ją gotować, przechowywać i mrozić? Brzuch stresowy – czym jest i jak się go pozbyć? Spora część z nas „zajada stres”. Są jednak i tacy, którzy w momencie zwiększonego napięcia nie są w stanie tknąć czegokolwiek. Okazuje się, że w przypadku tych pierwszych skłonność do sięgania po wysokokaloryczne posiłki może wynikać z pewnych zmian fizjologicznych naszego ustroju. Czy jednak można tym tłumaczyć fakt rosnącej masy ciała i trudności w odchudzaniu, zwłaszcza gdy z uporem twierdzimy „że wcale nie jemy więcej”? Przyjrzyjmy się kortyzolowi – „hormonowi stresu”. Czy może on zwiększać ryzyko występowania „brzucha stresowego”? Jak prawdziwie wypocząć na urlopie i nie myśleć o pracy? Chociaż może się wydawać, że urlop to czas zupełnego resetu od spraw zawodowych, badania ukazują zupełnie odmienną tendencję. Według raportu Monitora Rynku Pracy sporządzonego przez Instytut Badawczy Randstad tylko 64 proc. Polaków potrafi zapomnieć o pracy podczas urlopu. Pozostała część osób, czyli aż 36 proc. Polaków w czasie wyjazdu wakacyjnego nie może przestać myśleć o projektach, zadaniach, zobowiązaniach i wielu innych kwestiach związanych z pracą. Glukozynolany – charakterystyka, właściwości, działania niepożądane Glukozynolany to grupa związków chemicznych charakterystyczna dla rodziny roślin potocznie nazywanych kapustnymi. W poniższym tekście przybliżymy tę grupę związków chemicznych. Sprawdziliśmy, jaki mają wpływ na nasz organizm oraz odpowiadamy na pytania: jakie mają właściwości? Czy są zdrowe? Czy powinniśmy ich unikać czy może zwiększyć ich ilość w naszej diecie? Jak radzić sobie ze stresem? Stres stanowi prawdziwą plagę naszych zabieganych i niezwykle zmiennych czasów. Prawdopodobnie nie ma osoby, która choć raz dziennie nie doświadczyłaby tej reakcji organizmu na czynniki postrzegane jako zagrożenie. O ile w odległych czasach stres pomagał człowiekowi, bo pozwalał mu zareagować odpowiednio na niebezpieczeństwo, o tyle współcześnie często jest on większym zagrożeniem niż samo zjawisko, w reakcji, na które jest wyzwalany. Lateks – charakterystyka, właściwości, zastosowanie, szkodliwość W poniższym tekście przybliżamy to, czym jest lateks i w jakich produktach możemy go znaleźć. Odpowiadamy również na pytania, czy lateks jest szkodliwy oraz co robić w przypadku wystąpienia alergii na ten materiał. Zapraszamy do lektury. Jak przetrwać pierwsze dni w pracy po urlopie? Praktyczne porady Skończyłeś urlop i masz trudności z odnalezieniem się na nowo w pracy? A może Twój urlop dopiero nadchodzi, ale nauczony doświadczeniem już teraz obawiasz się, co czeka Cię w pracy po powrocie? Przeczytaj 6 praktycznych porad na to, jak przetrwać pierwsze dni w pracy po urlopie.